Scenario-ananalyse

 Voorbereidingen docent

Van te voren kan je eventueel specifieke onderwerpen voorbereiden, waar de studenten tijdens deze opdracht aan de slag kunnen in het geval dat ze deze niet zelf vrij uit kunnen kiezen.

Deze activiteit bestaat uit verschillende oefeningen die samen tot een scenario-analyse leiden. Afhankelijk van het overkoepelende onderwerp van de cursus en de beschikbare tijd kun je ervoor kiezen deze oefeningen kort of juist uitgebreid (in verschillende werkgroepen) te behandelen. Als voor de uitgebreide variant wordt gekozen is het belangrijk om een duidelijke planning te maken zodat studenten voor elk onderdeel voldoende tijd hebben.

Opdracht

1. Verdeel de studenten in groepen van 3 tot 5 personen. Elke groep kan nu een onderwerp uitkiezen waar ze aan willen werken. Als je voor deze een cursus al specifieke onderwerpen hebt klaarliggen kun je die verdelen onder de teams.

2. Brainstormen over de toekomst

Als eerst gaan studenten kritisch nadenken hoe de toekomst van het door hen gekozen onderwerp eruit zou kunnen zien. In dit stadium is er belangrijk op student te vertellen dat nog alles mogelijk is; er zijn nog geen grenzen en ze worden aangemoedigd out of the box te denken. Tijdens deze brainstormsessie kun je bij voldoende tijd verschillende methoden inzetten zoals een causal loop diagram en vervolgens brainwriting.

3. Trends analyseren

De volgende stap is studenten de ideeën uit stap 2 te laten structureren en analyseren. Hierbij moeten ze wetenschappelijke literatuur opzoeken die de trends die ze gevonden hebben inhoudelijk ondersteunen. Deze literatuur moet uit verschillende disciplines afkomstig zijn, zoals uit de politicologie, sociologie, natuurwetenschappen, ecologie, en/of techniek. Dit literatuuronderzoek kunnen ze eventueel ook thuis uitvoeren. Als er voldoende ruimte is in het lesprogramma wordt aangeraden een volledige werkgroep hieraan te besteden, volgens de Trendalyse-methode.

Vervolgens gaan studenten aan de hand van de literatuur de drijvende krachten achter de door hen gevonden trends bepalen. Laat ze uiteindelijk twee drijvende krachten uitkiezen die waarschijnlijk het meest van invloed zullen zijn op de toekomst van hun onderwerp. Ook het zoeken naar deze drijvende krachten komt terug in de uitgebreide Trendalyse.

4. Scenario framework

Vraag studenten nu om een scenario-framework te tekenen, verdeeld over twee assen. Op deze assen staan de twee drijvende krachten die ze in de vorige stap uitgekozen hebben. Op deze manier kunnen ze vier mogelijke toekomstbeelden schetsen. Op de assen wordt zo een spectrum aan mogelijkheden duidelijk, met de meest extreme toekomstvisies aan de uiteinden. Vervolgens kiezen ze één van deze scenario's uit voor verdere analyse en maken daarbij een best case en worst case scenario.

Scenario en storytelling

5. Tenslotte gaan studenten een scenario schetsen waarbij ze beginnen bij de uitkomst en vervolgens terugwerken naar het heden. In deze beschrijving bepalen ze welke cruciale gebeurtenissen zullen moeten plaatsvinden om het beschreven scenario te laten uitkomen. Zodra ze een concreet tijdlijn hebben opgesteld kunnen ze dit scenario uitwerken d.m.v. storytelling. Dit betekent dat studenten alle gebeurtenissen van nu tot en met de uitkomst van het scenario in een coherent verhaal kunnen vertellen, inclusief alle complexe interacties en causale verbanden die hieraan ten grondslag liggen.

Een goed scenario voldoet aan de volgende voorwaarden:

• Plausibel
• Intern consistent en coherent
• Grondig, gedetailleerd en creatief
• Geschreven voor het doel van de opdrachtgever (indien van toepassing)

6. Als studenten ook nog een beleidsadvies voor een opdrachtgever moeten uitwerken kunnen ze de implicaties voor het beleid van de opdrachtgever onderzoeken. Aan de hand de volgende vragen kunnen ze de implicaties van de scenario's omschrijven:

• Wat was de beleidsvraag?
• Ga terug naar de evaluatie van de scenario’s:
• Wat is wenselijk/onwenselijk?
• Hoe kan beleid hierop inspelen?

Hierna kunnen de studenten eventueel een beleidsadvies gaan formuleren. De beleidsadviezen moeten concreet en direct uitvoerbaar zijn voor de opdrachtgever.